NASZ RODOWÓD
Ponad 100-letnia historia Związku Nauczycielstwa Polskiego zobowiązuje nas, by dokonania naszych poprzedników nie zaginęły w mrokach archiwów i bibliotek.
1. Stanisław Nowak - założyciel i wieloletni Prezes Związku.
2. Krótka historia ZNP.
3. Rodowód ZNP opracowany przez kol. Andrzeja Ujejskiego.
Ad.1.
DZIAŁALNOŚĆ I OSIĄGNIĘCIA STANISŁAWA NOWAKA JAKO ORGANIZATORA - TWÓRCY ZWIĄZKU NAUCZYCIELSTWA POLSKIEGO.
Polscy historycy nauczycielskiego ruchu związkowego w swych opracowaniach badawczych podkreślają , że działalność Stanisława Nowaka przypadała na bardzo trudny okres zniewolenia narodu, podzielonego między zaborców kraju. Sytuacja powyższa uniemożliwiała podejmowanie w tym zakresie samodzielnego ruchu - nie mówiąc już o niezależnej organizacji nauczycielskiej. Szczególną rolę w budzeniu i kształtowaniu świadomości edukacyjnej wśród nauczycieli, pracowników szkół wyższych, a także w społeczeństwie, spełniły ukazujące się coraz liczniejsze prace pedagogów i socjologów, takich jak: M. Falski , J. Chałasiński , Z. Mysłakowski , L. Chmaj , B. Suchodolski , J.S. Bystroń , H. Radlińska. Pośród nauczycielstwa powstał zauważalny pęd do systematycznego pogłębiania wiedzy - na co niewątpliwie wpłynęło powstawanie różnych lokalnych towarzystw nauczycielskich.
W 1903 r. przy krakowskim oddziale Towarzystwa Pedagogicznego powstało Towarzystwo Nauczycieli Szkół Ludowych i Wydziałowych (TNSLiW) z Prezesem Stanisławem Nowakiem. Liczba członków Towarzystwa wzrosła z 90 w pierwszym roku jego istnienia do 270 w roku 1905.
12 listopada 1905 roku na naradzie ponad 500 nauczycieli w krakowskim Towarzystwie Pedagogicznym, Stanisław Nowak reprezentujący miejscowych nauczycieli ludowych postawił wniosek w sprawie stworzenia jednej zawodowej organizacji nauczycielstwa ludowego w Galicji. Wniosek został przyjęty, a jego realizację powierzono zarządowi krakowskiego Towarzystwa Nauczycieli Szkół Ludowych i Wydziałowych, które w tym celu powołało oddzielny komitet na czele ze Stanisławem Nowakiem. Komitet przygotował specjalną odezwę do całego nauczycielstwa Galicji bez różnicy narodowości i rozesłał ją 29 listopada 1905 roku. W odezwie przedstawiono bardzo trudną sytuację materialno-społeczną stanu nauczycielskiego, postawiono problemy, które należy przedyskutować oraz dokonać wybrania z każdego powiatu (okręgu) ?mężów zaufania?, aby ci stawili się w dniu 28 grudnia 1905 roku w Krakowie dla: "wspólnego porozumienia i rozpoczęcia pracy".
Odbyty w dniu 28 grudnia 1905 roku "Zjazd ? Ankieta" mężów zaufania w liczbie 520 osób, którego przewodnictwo powierzono Stanisławowi Nowakowi postanowił w jednej z uchwał utworzyć Krajowy Związek Nauczycielstwa Ludowego (KZNL) w Galicji. Prezesem nowopowstałego Związku wybrano przy aplauzie całej sali Stanisława Nowaka.
Na siódmym zjeździe KZNL we Lwowie w dniu 7 lipca 1913 roku dokonano zmiany nazwy organizacji związkowej po wystąpieniu z niej nauczycieli ukraińskich na: Związek Polskiego Nauczycielstwa Ludowego (ZPNL) w Galicji, którego przewodnictwo w dalszym ciągu powierzono Stanisławowi Nowakowi - obowiązek ten wypełniał aż do czasu zakończenia I wojny światowej.
Podkreślić należy, że jeszcze przed zakończeniem działań wojennych u Stanisława Nowaka powstaje myśl wspólnego działania nauczycielstwa Galicji i Królestwa, która zaowocowała 12 grudnia 1918 roku wspólną decyzją Związku Polskiego Nauczycielstwa Ludowego Galicji i Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskich Szkół Początkowych (ZNPSP) Królestwa, kierowanego przez Karola Klimka, o połączeniu się w jedną organizację przyjmując nazwę Związek Nauczycielstwa Polskiego Szkół Powszechnych (ZNPSP) z siedzibą w Warszawie. Za datę jego powstania przyjmuje się dzień 12 kwietnia 1919 roku, czyli moment wyboru Stanisława Nowaka na Prezesa nowego Związku. Organem zawodowym nowopowstałego Związku został "Głos Nauczycielski".
W 1920 roku delegacja Związku Nauczycielstwa Polskiego Szkół Powszechnych pod przewodnictwem Stanisława Nowaka udała się do Naczelnika Państwa - Józefa Piłsudzkiego ofiarując mu do dyspozycji majątek związkowy na cele Obrony Państwa.
2 lipca 1930 roku w Krakowie z inspiracji Stanisława Nowaka nastąpiło połączenie Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych (kierowanego przez Stanisława Nowaka) ze Związkiem Zawodowym Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich (kierowanego przez Stanisława Kalinowskiego) - w jeden związek o nazwie Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP), którego Prezesem został wybrany Stanisław Nowak. Ten fakt historyczny to ukoronowanie Jego idei jednoczenia związków nauczycielskich.
ZNP w trosce o wysoki poziom wykształcenia ogólnego i zawodowego nauczycieli z zadowoleniem przyjął rozwiązanie określone w ustawie o ustroju szkolnictwa z dnia 11 marca 1932 r., a mianowicie: 3-letnie licea oparte na programie gimnazjum oraz 2-letnie pedagogia dla absolwentów liceów ogólnokształcących.
Współcześnie, po latach starań, z chwilą odzyskania niepodległości Ojczyzny ? wyraziście zdajemy sobie sprawę, jak ciernistą drogą szedł nauczyciel Stanisław Nowak ku wolnej Polsce, ku rozwojowi oświaty i szkolnictwa ? współpracując z Józefem Piłsudskim w mobilizacji sił narodu do walki orężnej z zaborcami, a równocześnie przygotowywał siebie i swój warsztat pracy do nowego, ale już pełnego życia.
Intensywne i zarazem skuteczne działania Stanisława Nowaka w kierunku integracji różnych grup zawodowych nauczycieli, które powstawały w kraju w całym okresie Jego aktywnej działalności, oraz fakty historyczne potwierdzające iż każdorazowo zostawał Prezesem nowopowstałego Związku, świadczą o wielkości Jego autorytetu wśród nauczycieli, wybitnych talentach organizatorskich i przekonują nas do wypowiedzenia następującej sentencji: "Stanisław Nowak to twórca i założyciel Związku Nauczycielstwa Polskiego".
Skoro Stanisław Nowak jest twórcą i założycielem ZNP z tego wypływa logiczny wniosek, że miejscem, w którym ZNP się narodził jest Stołeczno-Królewskie Miasto Kraków, w którym działał i pracował Jego Twórca. Czego jeszcze możemy się dowiedzieć z curriculum vitae Stanisława Nowaka ?
Urodził się 28 października 1859 r. w Andrychowie, tu zaczął uczęszczać do szkoły ludowej, a po przeniesieniu się rodziny do Krakowa, kontynuował naukę w szkole średniej tj. w gimnazjum im. św. Jacka. Po odbytym kursie przygotowawczym, zostaje w roku 1878 przyjęty do seminarium nauczycielskiego męskiego w Krakowie.
Podczas studiów seminaryjnych pobierał stypendium krajowe w kwocie 100 zł. reńskich. Świadectwo ukończenia seminarium uzyskuje w dniu 30 czerwca 1880 roku, w którym stwierdzono; "wzorowe zachowanie się" oraz "wytrwałą pilność".
Pracę nauczycielską rozpoczął jako praktykant przy II szkole pospolitej w Krakowie 1 września 1880 roku. 1 marca 1882 r. został zastępcą nauczyciela w tej samej szkole z płacą roczną 420 zł. r. Następnie był tymczasowym młodszym nauczycielem przy szkole ludowej w Podgórzu /dzielnica Krakowa/ od 15 listopada 1885 r. do 1 września 1887 r. Od 24 czerwca 1887 r. do 30 czerwca 1892 r. uczył w VII szkole pospolitej na Kleparzu /też dzielnica Krakowa/, jako tymczasowy młodszy nauczyciel.
Dopiero 1 lipca 1892 r. uzyskuje nominację na starszego nauczyciela i pracuje w II szkole pospolitej męskiej oraz w I szkole im. św. Wojciecha w Krakowie. 7 września 1904 roku zostaje kierownikiem tej szkoły. Równocześnie od roku 1892 był nauczycielem szkoły przemysłowej /dziś dokształcającej zawodowej/.
Dla uzyskania kwalifikacji, odbył w lipcu 1904 r. 2-tygodniowy kurs dla nauczycieli szkół przemysłowych uzupełniających przy Akademii Handlowej we Lwowie.
Jako pedagog był nauczycielem z powołania, o szerokich zainteresowaniach problematyką pedagogiczną, śmiało występował przeciwko przestarzałemu systemowi nauczania, opowiadał się za jednolitą ośmioklasową szkołą powszechną, dającą dobre wykształcenie ogólne i wychowującą gorących patriotów. Domagał się wprowadzenia do szkół ludowych nauki o prawach i obowiązkach obywatelskich oraz reformy seminariów nauczycielskich, tak - aby dawały wykształcenie równe uniwersyteckiemu.
Jako wielki zwolennik zjednoczenia organizacji nauczycielskich działających na terenach krajów słowiańskich - był współorganizatorem Zjazdu w Pradze Czeskiej w roku 1908, z udziałem delegatów: Słowaków, Słoweńców, Chorwatów i Serbów . Na Zjeździe tym powołano Związek Nauczycielstwa Słowiańskiego z siedzibą w Austrii - a Stanisław Nowak został wybrany jego V-ce Prezesem.
W 1910 roku na II Zjeździe Związku w Lichaczowicach na Morawach, zostaje wybrany Prezesem, a w 1912 roku organizuje III Zjazd Związku Nauczycieli Słowiańskich w Krakowie.
W okresie I wojny światowej Stanisław Nowak uczestniczy aktywnie w pracach Naczelnego Komitetu Narodowego, pełniąc w nim funkcję V-ce Przewodniczącego Komisji Szkolnej oraz oddaje część lokalu związkowego na kwatery dla legionistów.
Ogromne zaangażowanie w działalność związkową i osiągnięcia na tym polu, budowały niepodważalny autorytet Stanisława Nowaka w szerokich kręgach społecznych - co otwierało Mu drogę też do działalności politycznej /między innymi z rekomendacji Stronnictwa Demokratycznego wybrany został w 1905 roku Radnym Stołeczno-Królewskiego Miasta Krakowa, którą to funkcję pełnił przez 25 lat do 1930 roku; w dniu 28 listopada 1922 roku wybrany został Senatorem RP, którą to godność pełnił przez 14 lat do roku 1936 w trzech kolejnych kadencjach: I - 28.XI.1922 r., II - 7.III.1928 r., III - 9.XII.1930 r./.
Pełnione funkcje społeczno-polityczne wykorzystywał zawsze do starań o reformę oświaty i prawa nauczycieli. Domagał się utworzenia Rady Wychowania oraz Komisji do sprawy podręczników szkolnych, na wzór Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. Jego słynna mowa wygłoszona w Senacie w dniu 30 kwietnia 1923 r. - walnie przyczyniła się do uchwalenia pragmatyki nauczycielskiej.
Całe swoje życie poświęcił walce o podnoszenie poziomu szkolnictwa polskiego, o poprawę bytu materialnego nauczycieli i ich pozycji społecznej oraz prawno ? służbowej. W roku 1912 został Honorowym Członkiem Związku, a w 1936 roku otrzymał godność Honorowego Prezesa Związku Nauczycielstwa Polskiego.
Prezes ZNP Jan Kolanko /następca po Stanisławie Nowaku/ we wspomnieniu pośmiertnym, tak scharakteryzował Stanisława Nowaka: [...] "Jako mówca porywał słuchaczy szczerością, bezpośredniością, prostotą i zapałem, który udzielał się słuchającym. Mówił jasno, prosto i twardo, nikomu nie schlebiając. Nie uznawał kompromisu z krzywdą i poniżeniem nauczycielstwa [...]. Tępił w sposób bezwzględny objawy serwilizmu, karierowiczostwa, samolubstwa. Człowiek o gołębim sercu, oddany bez reszty służbie dobra publicznego, stawał się nieubłaganym wrogiem zła i upodlenia człowieka. Te wielkie zalety charakteru zmuszały nawet przeciwników do szacunku dla Jego podstawy ideowej." Stanisław Nowak zmarł 6 marca 1936 roku w wieku 77 lat i pochowany został na krakowskim Cmentarzu Rakowickim. Dwa lata później w dniu 26 listopada 1938 roku, zwłoki Stanisława Nowaka zostały uroczyście przeniesione do grobowca ufundowanego /na tym samym cmentarzu/ przez Związek Nauczycielstwa Polskiego, na którym widnieje m.in. napis:
"ZAŁOŻYCIEL I PREZES ZWIĄZKU NAUCZYCIELSTWA POLSKIEGO, SENATOR RP, KAWALER KRZYŻA KOMANDORSKIEGO ORDERU ODRODZENIA POLSKI".
( Materiał ze strony: http://www.krakow.znp.edu.pl/?id=rodowod).
3. Rodowód ZNP:
2. Krótka historia ZNP.
Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP) - obecnie według Statutu ZNP jest jednolitym, dobrowolnym, niezależnym i samorządnym związkiem zawodowym pracowników oświaty i wychowania, szkolnictwa wyższego i nauki, zrzeszającym osoby, zwane dalej członkami. ZNP należy do Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych.
RYS HISTORYCZNY
1 października 1905 r. w małej, wiejskiej szkółce w Pilaszkowie koło Łowicza odbył się tajny zjazd delegatów nauczycieli z całego Królestwa Polskiego, który dał początki przyszłemu Związkowi Nauczycielstwa Polskiego. W niewielkiej izbie szkolnej zebrało się ponad 100 postępowych nauczycieli i działaczy oświatowych, walczących o język polski w szkole. Wśród nich byli: Stefania Sempołowska, Zygmunt Nowicki, Karol Klimek, Wacław Sieroszewski, S. Najmoła, Zygmunt Sokół, Teofil Kurczak.
Związek Nauczycielstwa Polskiego wywodzi swoje korzenie od zjazdu w Pilaszkowie, choć jego geneza obejmuje również inne, powstałe w 1905 r. organizacje nauczycielskie, a mianowicie:
Związek Nauczycieli Ludowych (nielegalny) z Zygmuntem Nowickim jako prezesem, powołany na tajnym zjeździe w Pilaszkowie koło Łowicza 1 października 1905 r.,
Polski Związek Nauczycielski (legalny), z prezesem Stanisławem Kalinowskim, utworzony w Warszawie 9 grudnia 1905 r.; w PZN istniała Sekcja Nauczycieli Szkół Początkowych, Stowarzyszenie Nauczycielstwa Polskiego (legalne) z prezesem Mieczysławem Brzezińskim, utworzone także 9 grudnia 1905 r. w Warszawie; w SNP istniała Sekcja Nauczycieli Szkół Elementarnych,
Krajowy Związek Nauczycielstwa Ludowego w Galicji utworzony w Krakowie 28 grudnia 1905 r. z prezesem Stanisławem Nowakiem; KZNLwG zmienił - po wystąpieniu z niego w 1913 r. nauczycieli Ukraińców - nazwę na Związek Polskich Nauczycieli Ludowych w Galicji.
Z członków PZN i SNP oraz Centralnego Biura Szkolnego kierowanego przez Ksawerego Praussa, a koordynującego działalność ponad 20 organizacji nauczycielskich (lokalnych), staraniem Karola Klimka zostało utworzone na zjeździe w Radomiu w dniach 28-30 grudnia 1916 r. Zrzeszenie Nauczycielstwa Polskich Szkół Początkowych z prezesem K. Klimkiem.
Z części członków Polskiego Związku Nauczycielskiego ze St. Kalinowskim, która przeszła 2 stycznia 1917 r. do SNP został 2 lutego 1919 r. utworzony Związek Zawodowy Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich z prezesem St. Kalinowskim.
W przeddzień Sejmu Nauczycielskiego, tj. 12 kwietnia 1919 r. nastąpiło połączenie współpracujących ze sobą galicyjskiego Związku Polskich Nauczycieli Ludowych ze Zrzeszeniem Nauczycielstwa Polskich Szkół Początkowych z ziem byłego Królestwa Polskiego w jeden wspólny Związek Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych z prezesem St. Nowakiem na czele.
Współpraca Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych i Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich w latach dwudziestych XX wieku doprowadziła do ich połączenia w Związek Nauczycielstwa Polskiego, co nastąpiło 2 lipca 1930 r. w Krakowie. Prezesem ZNP wybrany został St. Nowak.
Połączenie ZPNSP ze ZZNPSŚ - co podkreślano w 1930 roku - nastąpiło w 25-lecie istnienia Związku, kolejną rocznicę jego 50-lecia obchodzono bardzo uroczyście w 1955 r. Każde kolejne tzw. okrągłe rocznice (75-lecie i następne) akcentowane były przez ZNP w prasie związkowej i nauczycielskiej.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego Związek zorganizował 4 kongresy pedagogiczne (w 1929r., 1931r., 1933r., 1939r.).
Już w 1923 roku zagwarantowano nauczycielom takie uprawnienia jak:
50% zniżki przy przejazdach kolejowych;
wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe;
zwrot kosztów przy przeniesieniach;
prawo do urlopu w czasie ferii.
W czasie okupacji ZNP działający na konspiracji jako Tajna Organizacja Nauczycielska (we współpracy z Departamentem Oświaty i Kultury Delegatury Rządu na Kraj) organizował i prowadził tajne nauczanie. Działalność ZNP na terenie całego kraju wznowiono w lutym 1945r. Praca związkowa w Polsce Ludowej nie była łatwa. Duży wpływ na charakter Związku miały wymogi ideologiczne stawiane przez ówczesne władze, a także prowadzona polityka kadrowa i oświatowa. Jednakże Związek podejmował działania wynikające z jego założeń statutowych i tradycji jego działalności. Tak więc Związek:
- brał czynny udział w odbudowie szkolnictwa;
- rozwijał szeroką działalność kulturalną i socjalną;
- na terenie powiatów inspirował i organizował życie kulturalne i towarzyskie;
- organizował wystawy, wspólne wyjazdy, imprezy artystyczne, wycieczki turystyczno-krajoznawcze, konferencje rejonowe;
W roku 1968 ZNP zrzeszał około 500 tysięcy członków, posiadał kilkadziesiąt obiektów wczasowo-leczniczych i domów nauczycielskich, wydawał 6 czasopism.
W grudniu 1981r. w związku z wprowadzeniem stanu wojennego zawieszono działalność Związku Nauczycielstwa Polskiego.
26 stycznia 1982 r. została uchwalona przez Sejm PRL Ustawa Karta Nauczyciela , która zastąpiła Kartę Praw i Obowiązków Nauczyciela. Objęci nią zostali wszyscy nauczyciele, od przedszkoli po szkoły wyższe.
- stworzony został zatem jeden stan nauczycieli;
- ustanowiono Dzień Nauczyciela;
- zapewniono nauczycielom po 20 latach pracy Złoty Krzyż Zasługi, a profesorom wyższych uczelni - Order Odrodzenia Polski;
- wprowadzono fundusz socjalny;
- przyznano nauczycielom prawo do dodatkowej powierzchni mieszkalnej.
Reaktywowanie związku nastąpiło w 1983 r., a pierwszym prezesem Zarządu Głównego ZNP został kol. Kazimierz Piłat.
Związek Nauczycielstwa Polskiego jest jednym z najstarszych związków w Polsce, posiada ciągłość historyczną: osobową (Stanisław Nowak był prezesem od 1905 r. do 1935 r., Zygmunt Nowicki, Karol Klimek, Ksawery Prauss, Julian Smulikowski, Stanisław Kalinowski - wiceprezesami do 1934 r. a nawet do 1944 r.), organizacyjną (wyrażającą się w wypracowanych i sprawdzonych w praktyce stuletnich dziejów strukturach - ognisko, oddział, okręg i Zarząd Główny) oraz programową (być rzecznikiem interesów dziecka, szkoły i nauczyciela, postępu i tolerancji w demokratycznym systemie oświatowym obywatelskiego państwa).
95 lat po zjeździe w Pilaszkowie budynek, w którym odbył się ten zjazd został, dzięki życzliwości władz gminy Łowicz, przejęty przez Związek, wyremontowany i przeznaczony na siedzibę Muzeum ZNP.
STRUKTURA
Na czele ZNP stoi Zarząd Główny, który obejmuje swoim działaniem cały kraj. Na szczeblu wojewódzkim tworzone są Zarządy Okręgów, odpowiedzialne za działanie na terenie danego województwa. W ramach gmin (czasami powiatów) tworzone są Zarządy Oddziałów. W poszczególnych placówkach działają Zarządy Ognisk - zdarza się, że do jednego Ogniska należą członkowie z kilku placówek.
W ramach Zarządów od szczebla oddziałów działają:
Sekcje Związkowe:
Sekcja Pracowników Administracji i Obsługi
Sekcja Emerytów i Rencistów
Sekcje Zawodowe:
Sekcja Kształcenia i Doskonalenia Nauczycieli
Sekcja Opieki nad Dzieckiem
Sekcja Poradnictwa i Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej
Sekcja Szkolnictwa Ogólnokształcącego i Bibliotekarska
Sekcja Szkolnictwa Specjalnego
Sekcja Szkolnictwa Zawodowego, Rolniczego i Kształcenia Ustawicznego
Sekcja Wychowania Przedszkolnego
Centralny Klub Młodego Nauczyciela
Komsje problemowe ZG ZNP:
Komisja ds. Historii, Promocji i Organizacji Pracy Związkowej ZG ZNP
Komisja ds. Kultury, Sportu i Turystyki ZG ZNP
Komisja ds. Majątku i Działalności Gospodarczej ZG ZNP
Komisja Pedagogiczna ZG ZNP
Komisja Socjalna i Ochrony Pracy ZG ZNP
KALENDARIUM
1 października 1905 r. w Pilaszkowie doszło do zjazdu nauczycieli, na którym powołano do życia Związek Nauczycieli Ludowych. W krótkim czasie do tego związku przystąpiło ponad 1000 nauczycieli polskich. Przystępujący musieli podpisywać deklaracje, że będą dokładać wszelkich starań, aby nauczać dzieci jęz. polskiego i w duchu polskim. Tego typu deklaracja spowodowała, że władze carskie wystąpiły z represjami wobec działaczy związku, część z nich straciła pracę i została zmuszona do ucieczki do Galicji.
9 grudnia 1905 r. powstaje druga organizacja nauczycielska pod nazwą Polski Związek Nauczycielski. Związek ten wchłonął ocalałych z prześladowań działaczy ZNL.
9 grudnia 1905 r. powstało Stowarzyszenie Nauczycielstwa Polskiego, które w swoich szeregach skupiało głównie nauczycieli prywatnych szkół średnich.
28 grudnia 1905 r. w Krakowie utworzono Krajowy Związek Nauczycielstwa Ludowego w Galicji, który grupował nauczycieli pracujących w szkołach różnego typu na terenie zaboru austriackiego.
2 stycznia 1917 r. nastąpiło przyłączenie Polskiego Związku Nauczycielskiego do Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego.
czerwiec 1917 r. ukazał się pierwszy numer "Głosu Nauczycielskiego", który pierwotnie był organem Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskiego, a dzisiaj jest organem Związku Nauczycielstwa Polskiego.
28 grudnia 1918 r. na wiecu nauczycieli w Poznaniu, w którym wzięli udział nauczyciele z Wielkopolski i Pomorza powołano Związek Dzielnicowy Stowarzyszeń Nauczycieli Polaków na zabór pruski. Siedzibą związku został Poznań.
styczeń 1919 r. powstał Związek Zawodowy Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich (ZZNPSŚ)
kwiecień 1919 r. powstał Związek Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych (ZPNSP) z połączenia: Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskich Szkół Początkowych i Związku Nauczycielstwa Ludowego w Galicji. Organizacja ta była organizacją o poglądach lewicowych.
styczeń 1921 r. powstało Stowarzyszenie Chrześcijańsko-Narodowe Nauczycielstwa Szkół Powszechnych (SCNNSP) z połączenia Związku Dzielnicowego Stowarzyszeń Nauczycieli Polaków w Poznaniu, Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego w Lwowie, Polskiego Towarzystwa Nauczycielstwa Lwowskiego i Związku Nauczycielek w Przemyślu. Organizacja ta wyznawała poglądy narodowo-endeckie.
lipiec 1930 r. podczas wspólnego zjazdu ZZNPSŚ i ZPNSP, który odbył się w Krakowie następuje połączenie obu organizacji w jednolity Związek Nauczycielstwa Polskiego działający do dnia dzisiejszego.
1 września 1939 r. rozpoczęcie II wojny światowej, ZNP zostaje tak jak wszystkie polskie organizacje zdelegalizowany przez Niemców.
październik 1939 r. ZNP zaczęło działać w podziemiu pod nazwą TON - Tajna Organizacja Nauczycielska. Członkowie tej organizacji rozpoczęli organizować tajne nauczanie, które z narażeniem życia prowadzili przez cały okres okupacji niemieckiej.
28 marca 1945 r. odbyła się pierwsza konferencja prezesów okręgów ZNP, na której ogłoszono przywrócenie działalności ZNP
13 grudnia 1981 r. wprowadzenie stanu wojennego, władze zdelegalizowały wszystkie organizacje związkowe, w tym i ZNP.
5 sierpnia 1983 r. rejestracja statutu ZNP przez Sąd Wojewódzki w Warszawie, ZNP rozpoczął ponownie działalność.
17 marca 2007 r. odbyła się manifestacja ZNP w której związkowcy domagali się spełnienia obietnicy ministra 5% podwyżki płac ponad inflację, czyli 7%. W manifestacji brało udział ok. 12 tyś. związkowców.
29 maja 2007 r. odbył sie strajk ostrzegawczy w szkołach na 2 pierwszych godzinach lekcyjnych.
18 stycznia 2008 r. odbyła się II manifestacja ZNP w której związkowcy protestowali przeciwko zbyt niskim podwyżkom w 2008 r., zaniechaniom w sprawie wcześniejszych emerytur dla nauczycieli oraz planom kierownictwa MEN-u związanym z prywatyzacją systemu edukacji. W manifestacji brało udział ponad 12 tyś. związkowców.
27 maja 2008 r. odbył się ogólnopolski strajk w 2/3 polskich szkołach i przedszkolach.
1 września 2008 r. Pikieta ZNP pod gmachem Ministerstwa Edukacji Narodowej w Warszawie.
19 listopada 2008 r. przedstawiciele związków zawodowych pod Sejmem.
14 czerwca 2010 r. pikieta ponad 400 pracowników oświaty z całej Polski, którzy domagali się przesunięcia terminu wprowadzenia zmian w kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz zmian w kształceniu zawodowym, które proponuje MEN.
Tekst na podstawie informacji ze strony: http://www.chelm.znp.edu.pl/index.php/o-nas/o-zwizku.html